10 ΛΕΠΤΑ 1830 - Η Τεκμηρίωση Επαναχάραξης Καταργεί Δημοσιευμένες Μήτρες που Δεν Υπήρξαν.

Δύο Βασικοί Τύποι ως «Ονόματα» Αποχωρούν, Μια Νέα Ποικιλία Προστίθεται

Συγκρίνοντας εμπροσθότυπους άλλων μητρών σε νομίσματα 10 Λεπτών 1830 για καιρό τώρα, έχοντας βάση τη διαθέσιμη στο ευρύ κοινό μελέτη, οι διαφοροποιήσεις που υπήρχαν μεταξύ τους έμοιαζαν στα μάτια των πολλών απλά ασήμαντες. Οι ενασχολούμενοι τις έβρισκαν μικρές για να είναι πολύ ουσιαστικές - όμως ούτε και αμελητέες τις έλεγες αλλά συγκρίσιμες.

Μάλιστα ήταν κι η γειτονική θέση τους στην παραγωγική αλυσίδα των νομισμάτων, με την αλληλουχία που εμείς σήμερα δεχόμαστε ως σωστή, η οποία επαύξανε καθόλου άδικα τις ήδη αρκετές υποψίες. Είναι πολύ πιθανό δηλαδή το σενάριο της συνύπαρξης. Να τοποθετηθεί πάνω στην πρέσσα για να χρησιμοποιηθεί η μια μήτρα αμέσως κατόπιν της άλλης με ελάχιστη χρονικά παύση της παραγωγής.

Σύμφωνα με την ονοματοδοσία κατά Peter A. Chase στο έργο του The Coins of Modern Greece, 1828-1831, γίνεται λόγος για τον εμπροσθότυπο Υ σε σύγκριση με τον ΑΑ όπως και για τον AD σε αντιπαράθεση με τον AH.

Επιπλέον μελετήθηκαν δυο νομίσματα της ποικιλίας 301-Z.v τα οποία στην εμπρός πλευρά έχουν πολλές μικρές διαφορές αλλά προέρχονται από την ίδια μήτρα Ζ (εικ. 1 & εικ. 2).

Το πρόβλημα θα λύνονταν με τη σύγκριση κατόπιν ταύτισης διαφανειών ξεχωριστά του κάθε ενός ζεύγους μεταξύ του μπροστά από φωτεινή πηγή- μια αποτελεσματική μέθοδος για την οποία είχα ακούσει πρώτη φορά πριν από χρόνια από το φίλο, καταξιωμένο συλλέκτη νομισμάτων και ερευνητή κ. Ορφέα Αρκομάνη. Η απάντηση δόθηκε μετά από την προσεκτική σύγκριση των αντιγράφων υψηλής ευκρίνειας σε διαφάνειες (slides μεγέθους φύλλων Α4) των αμφισβητούμενων και άρα υπό διερεύνηση εμπροσθότυπων.

Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν πειστικά ότι οι εμπρός τύποι στα νομίσματα 302, 303, 304, 305 και 306 δεν έχουν προέλθει από «κάποια» μήτρα ΑΑ, όπως θεωρούσαμε μέχρι πρόσφατα, αλλά από τη μήτρα Υ μετά από επαναχάραξη.

Μετά την «επέμβαση» του χαράκτη η σημαντικότερη διαφορά στο ανάγλυφο των νέων νομισμάτων που τυπώνονται εντοπίζεται στις μακρύτερες φλόγες της δεξιάς πλευράς όπως παρατηρούμε το Φοίνικα.

Το αντίστοιχο συμβαίνει και με το δεύτερο ζευγάρι. Η μήτρα που ως σήμερα χαρακτηρίζαμε ΑΗ τελικά δεν υπάρχει. Ο εμπρός τύπος στα νομίσματα της ποικιλίας 317 έχει επίσης σφραγιστεί από την αρχική μήτρα AD αλλά αφού αυτή εν τω μεταξύ επαναχαράχθη.

Στα νομίσματα αυτής της ποικιλίας (317) οι πιο έντονες διαφορές εστιάζονται στη μεγαλύτερη κεφαλή του Φοίνικα, με το ιδιαίτερα προβεβλημένο ράμφος αλλά και στο κατά πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος ‘ω’ της επιγραφής ‘αωκα’ στο έξεργο.

Χορηγός των διαφανειών της μελέτης ήταν ο Peter Chase που αρχικά ασχολήθηκε με την πιθανή επαναχάραξη των δυο μητρών και ξεκίνησε τη συζήτηση.

Τέλος, από τη σύγκριση των εμπρός τύπων Ζ στα δυο νομίσματα της ποικιλίας 301 οι παρεμβάσεις κατά την επαναχάραξη της μήτρας αφορούν περισσότερα σημεία και ως εκ τούτου η παρεμβολή της τεχνικής εργασίας του χαράκτη γίνεται εύκολα διακριτή.

Έγινε ξεκάθαρο πλέον ότι το 301 εμφανίζεται σε δύο ποικιλίες: 301a-Z1.v και 301b-Z2.v. Είναι σχεδόν βέβαιο πως η επαναχάραξη της μήτρας Ζ πραγματοποιήθηκε για κάποιο λόγο πολύ πρόωρα καθώς τα νομίσματα της πρώτης ποικιλίας (301a-Z1.v), όσα δηλαδή τυπώθηκαν από την αρχική κατάσταση της μήτρας πριν την επαναχάραξή της, εμφανίζονται εξαιρετικά σπάνια ενώ αυτά που παράχθηκαν κατόπιν συναντώνται ως επί το πλείστον και είναι κοινά (301b-Z2.v).

Ως συνέπεια των όσων περιγράφηκαν παραπάνω, έχουμε από εδώ και στο εξής τη μετονομασία των ποικιλιών με εμπροσθότυπο Υ σε Υ1, των ΑΑ σε Υ2 και αντίστοιχα των AD σε AD1, των AH πλέον σε AD2.

Οι κωδικοί ΑΑ και ΑΗ θα παραμείνουν προς το παρών ορφανοί μέχρι να βρεθούν εμπροσθότυποι αδημοσίευτοι μέχρι σήμερα, βεβαίως όταν και εφόσον βρεθούν, προκειμένου να τους δοθούν τότε αυτές οι ονομασίες-κωδικοί κατά σειρά προτεραιότητας.

Στη λίστα που ακολουθεί παρατίθενται οι ονομασίες των ποικιλιών όπως έχουν πλέον μεταβληθεί καθώς και η προσθήκη της νέας:

299-Y1.t

300-Y1.u

301a-Z1.v

301b-Z2.v

302-Y2.v

303-Υ2.w

304-Y2.x

305-Y2.y

306-Y2.z

311-AD1.ab

312-AD1.ac

317-AD2.af

Θεωρήθηκε απαραίτητο να συνταχτεί άμεσα αυτό το άρθρο και να δημοσιευτούν οι τελευταίες πληροφορίες χωρίς χρονοτριβή προς όλους που ενδιαφέρονται. Σκοπός του οι προσαρμογές που πρέπει να γίνουν σε συλλογές εφόσον οι ποικιλίες φέρουν την κατά Peter Chase κωδικοποίηση καθώς η επόμενη Γ! έκδοση της μελέτης του, που ασφαλώς θα περιλάβει αυτές τις αναθεωρήσεις, δεν αναμένεται να κυκλοφορήσει στο κοντινό μέλλον.

Ωστόσο κατά το ενδιάμεσο διάστημα, ενώ ανταλλάσσουμε απόψεις για αυτά τα νομίσματα που αναφέρθηκαν, κατ’ ιδίαν ή δημόσια, γραπτά ή προφορικά, το προσδόκιμο είναι να εννοούμε όλοι ‘το αυτό’. Να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν οι περισσότεροι ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με το τι όντως λειτούργησε και τι όχι κατά τη νομισματική παραγωγή εκείνης της άκρως ενδιαφέρουσας εποχής. Έτσι θα είμαστε σε θέση να εξάγουμε ακριβέστερα συμπεράσματα ερευνώντας με περίσσια διάθεση αυτά που κατάφεραν να φτάσουν ως εδώ, μέσα από πολέμους και χίλια – μύρια δεινά.

Είμαστε όμως ευτυχείς που βρίσκονται σήμερα στα χέρια μας.

Πιο πέρα; Είθε κι οι επόμενοι, σε όποιους κι αν βρίσκονται, ανάλογα να τα εκτιμήσουν!

Κωνσταντίνος Δέλλιος